Stel je voor dat je in de prehistorie net een bizon hebt geschoten waarvan je zes maanden kunt eten. Maar je hebt geen koelkast en die bizon zal bederven. Dus ga je stukken vlees inwisselen voor andere goederen zoals potten, pannen, dierenhuiden. Helaas heb je deze spullen nooit op hetzelfde moment beschikbaar of nodig. Zo zijn er andere uitwisselingsmiddelen nodig, zoals schelpen, zout of stukjes edelmetaal.
De oorsprong van geld
Rond het jaar 750 voor Christus werden de eerste munten gemaakt. Eerst in China en decennia later ook in de westerse wereld. In verschillende metalen werd een stempel gebruikt om een afdruk te maken zodat iedereen de valuta en de waarde kon zien die het stuk metaal vertegenwoordigde. Munten zijn klein, gemakkelijk te verhandelen en zullen niet rotten of op een andere manier vernietigd worden. Geld was geboren. Pas in de 14e eeuw na Christus werd papiergeld als serieus alternatief geaccepteerd.
Ontstaan van bankiers
De eerste bankiers waren goudsmeden. De goudsmid had een stevige kluis nodig voor zijn eigen voorraad. Het duurde niet lang of andere dorpelingen vroegen hen of hun goud en andere waardevolle spullen in deze grote, sterke kluizen konden worden opgeborgen. De goudsmid verhuurde verschillende delen van zijn kluis aan de dorpelingen, waarmee hij wat bijverdiende.
De goudsmid was slim genoeg om het geld uit zijn kluis dat niet werd opgehaald uit te lenen aan anderen die het nodig hadden en rente in rekening te brengen. Steeds meer dorpelingen kwamen voor een lening. De bonnetjes die hij schreef werden onderling uitgewisseld. Dus waarom niet gewoon meer bonnetjes schrijven en het goud als onderpand gebruiken? Door al deze uitleenactiviteiten werd de goudsmid meer bankier dan ambachtsman.
Rente
Bankiers verdienden steeds meer geld. Het werd duidelijk dat zij veel te besteden hadden en de mensen werden achterdochtig. Ze verdachten de goudsmid van het uitgeven van het geld dat ze bij hem hadden opgeslagen en dreigden hun goud onmiddellijk op te halen. De goudsmid moest zijn werkwijze onthullen. Hij opende de kluis en liet hun zien dat hun goud in de kluis lag, zoals beloofd. De mensen die hun goud hadden opgeslagen bij de goudsmid, eisten een deel van de winst die hij maakte op het geld dat hij uitleende op basis van hun goud. Zo ontstond het begrip rente bij de bank. Vanaf dat moment werd de goudsmid een volwaardige bankier. In de 14e eeuw in Noord-Italië ontstonden zo deze eerste banken. De oudste bank die momenteel bestaat, is de Monte dei Paschi di Siena.
Waarde van geld
Gouden en zilveren munten hadden een waarde die direct verband hield met de waarde van het metaal. Tegenwoordig is er geen enkele actieve zilveren of gouden munt meer over. Om nog maar te zwijgen over de waarde van papiergeld. Het papier zelf heeft vrijwel geen waarde. De waarde van het bijzondere stuk papier, is een waarde die wij mensen hechten aan afspraken die bij het stuk papier horen. Landen hadden een bepaalde goudvoorraad die de papiertjes dekt waarover afspraken zijn gemaakt. Dit systeem was duidelijk. De overheid wist ongeveer hoeveel munten en biljetten er in omloop waren en hoeveel goud zich in de kluis bevond. Het dekkingspercentage was eenvoudig te berekenen. Dit systeem inmiddels losgelaten.
Plastic geld
In 1950 werd de creditcard uitgevonden. Dit was het begin van de toenemende digitalisering van ons geld. Het aantal munten en biljetten dat daadwerkelijk wordt ingewisseld, neemt snel af. Je betaalt met plastic. Je banksaldo is een groot aantal enen en nullen geworden. Met een app op je telefoon kun je betalen, waardoor het plastic binnenkort wel eens verleden tijd zou kunnen zijn.
De waarde die mensen aan geld toekennen is gebaseerd op onderlinge afspraken over het geld. Zolang iedereen vertrouwen houdt in die afspraken, zijn er geen problemen. Wat heb jij nodig om vertrouwen te hebben voor het plastic geld?